|
|
| |
|
| monumentnummer
|
522327 |
| cbs
typering |
Kerkelijke
gebouwen |
| plaats |
Dordrecht
|
| oorspronkelijke
functie |
Kerk en
kerkonderdeel |
|
Inleiding
In de negentiende-eeuwse schil van Dordrecht
gesitueerde kerk van het type kruiskerk met
kosterwoning uit 1921, gebouwd naar een ontwerp
van de Dordtse architecten B. van Bilderbeek en
H.A. Reus in een aan het Rationalisme verwante
bouwstijl. De kerk werd gebouwd in opdracht van
de Christelijk Gereformeerde Gemeente door de
aannemersfirma Gebr. H. van Loon. Het kerkgebouw
is prominent gesitueerd op het kruispunt van de
(Nicolaes Maes)Singel en de Dubbeldamseweg met de
noord-zuidgerichte lengteas parallel aan de
Dubbeldamseweg. Het kruispunt wordt extra
benadrukt door de hoge hoektoren.
Omschrijving
De kruiskerk is opgetrokken in donkerrode
baksteen en heeft een hoge bouwlaag en een hoge
kaplaag onder zadeldaken met leien in
Maasdekking. Tegen de achterzijde van de kerk
ligt de iets lagere, twee bouwlagen hoge
kosterswoning met kaplaag onder schilddak met
leien in Maasdekking. Het kerkschip is even breed
als het transept en heeft ter hoogte van de
kruising vier buitengeplaatste, identieke
vierkante traptorens. Op de kruising bevindt zich
een achthoekig vierringstorentje. Alle torens
hebben een getrapt en geknikt tentdak met
mastiekdekking. De kerk heeft rechthoekige,
smalle vensters met glas-in-loodramen en een
aantal vensters met glas-in-lood van Wim
Korteweg. De vensters hebben gemetselde
waterdorpels. Het metselwerk van de gevels is op
diverse plaatsen verlevendigd met siermetselwerk.
De drie topgevels (in de voor- en zijgevels)
hebben op de verdieping een identieke
gevelindeling met in het midden drie hoge, smalle
vensters aan weerszijden voorzien van drie smalle
vensters van verschillende hoogten. Bovenin
bevinden zich nog drie smalle vensters en
daarboven een gevelvlak met siermetselwerk met
een diamantvormig venstertje. Aan weerszijden een
kleine dakkapel met zadeldak. De symmetrische
voorgevel heeft centraal een rondboogvormige
hoofdentree met een getrapte, gemetselde
omlijsting. De dubbele deuren met ijzerbeslag
zijn geplaatst onder een rondboogvormig
bovenlicht met verticale roedenverdeling. De
entree is bereikbaar via hardstenen treden en een
vloerplaat. Aan weerszijden van de entree drie
staande vensters. De verdiepingen van de topgevel
zijn identiek aan de andere topgevels. Links van
de voorgevel een eenlaags portaal met driedelige
arcade met hardstenen traptreden en terazzovloer.
Direct hierachter de hoge, zesledige kerktoren
met op de begane grond en op de eerste verdieping
aan alle zijden drie smalle vensters. In de vier
hogere verdiepingen is telkens in het midden een
smal venster geplaatst. De toren heeft bovenin
granieten waterspuwers en kogels op de hoeken en
in de teruggemetselde top aan alle zijden drie
smalle vensters. De linker zijgevel bestaat
achtereenvolgens uit een terugliggend geveldeel,
een topgevel (het transept) met aan weerszijden
een vierkante traptoren en de voorgevel van de
kosterwoning. Het terugliggende, drieassige
geveldeel heeft driedelige, hoge vensters met
glas-in-lood afgewisseld met uitgemetselde
steunberen, en is langs de rooilijn van een
gemetselde erfafscheiding voorzien. In de zijwand
van de toren bevindt zich een smalle deur. Direct
rechts van de topgevel een zij-ingang met dubbele
deuren. De topgevel heeft op de begane grond drie
keer drie kleine vensters. Links van de topgevel
bevinden zich drie smalle vensters en de entree
van de kosterswoning; een portiek met granieten
treden en vloerplaat. Boven de ingang een
ingebouwd balkon met dichte borstwering,
balkondeur en een smal venster. De woning heeft
een drie-assige gevel met vensters met
schuiframen. In de middenas een dakkapel met
tweedelig raam. De verschillende gevelvlakken
zijn verlevendigd met siermetselwerk. De rechter
zijgevel van de kerk bestaat achtereenvolgens uit
een vierassig geveldeel, een kruisingstoren, een
topgevel en de achtergevel van de kosterwoning.
In het vierassige geveldeel worden de
gevelvlakken afgewisseld door steunberen. Het
linker vlak is blind, de andere vlakken zijn
zowel op de begane grond als op de verdieping van
hoge vensters voorzien waarbij de middelste as
breder is. In de toren een paneeldeur met een
klein venster en op de eerste en de tweede
verdieping telkens drie staande vensters met
glas-in-lood. De rechter torenzijde heeft ook op
de verdiepingen drie staande vensters met
glas-in-lood. De topgevel is gelijk aan de andere
topgevels en wordt aan de rechterzijde
geflankeerd door een laagbouw met drie ijzeren
vierruitsvensters en twee smalle staande
vensters.
Erboven bevindt zich een balkon die behoort bij
de kosterswoning. De woning heeft een vijf-assige
gevel; de middenas heeft op de begane grond
dubbele tuindeuren en in de kap een dakkapel met
driedelige vensterpartij onder schilddak. In het
interieur van de kerk originele galerijen en in
de zuidwand een orgelgalerij met kansel. De kerk
heeft houten spanten met natuurstenen,
geornamenteerde kraagstenen, een vurenhouten
bekapping en in de kruising een koepeldak. Het
plafond is volledig betimmerd. De binnenmuren
hebben een trasraam van miskleurige, vlakke
klinkers. In de kerk is het originele bankenplan
met verwarmingselementen gehandhaafd.
Waardering
De vroeg twintigste-eeuwse kerk met kosterswoning
is van algemeen belang vanwege de
cultuurhistorische, de architectuurhistorische en
de stedenbouwkundige waarde.
- De kerk is van cultuurhistorisch belang als een
schakel in de ontwikkeling van de kerkenbouw in
Nederland en als uitdrukking van een geestelijke
ontwikkeling.
- De kerk is van architectuurhistorisch belang
vanwege de kwaliteiten van het ontwerp, vanwege
de detaillering en de materiaaltoepassing, en
vanwege de samenhang tussen in- en exterieur.
- De kerk met klokkentoren heeft
stedenbouwkundige waarde als een opvallende
markering van een kruispunt aan de Singel in de
negentiende-eeuwse schil van Dordrecht.
- De kerk is tevens van belang vanwege de
herkenbaarheid en de grote mate van gaafheid van
in- en exterieur.
|
|
